Mı analiz kerdêne, a netice ra gore ho ve ho vazife dênê ho: ‘Ez gêreke zu Gramerê Zonê
Zazaki hazır kerine’. Heya, mordem zonê ho qesey keno, hama qeyde u qanunê dey nêzono.
Dr. Zılfi Selcan
Not: Na noste seweta interneti kerd hazır. Sıma ke nostunê ho de neqıl kenê, leê namê noskari
de na çımê bınosê: Tija Sodıri, Frankfurt a.M., Gulane 1996, pelge 20-37.
1. Zon u identita
Ez domonênia ho ra ve nat eve zonê ma u pie ho, eve zonê Kırmancki/Zazaki biyo pil, qesê
ma u piyê mı, yê apunê mı, yê niaẓniunê mı, yê dêk u ḳalıkê mı, yê xalun u xalciniunê mı …
hona mı viri derê. Ṭomê ho mı rê ẓê hemgêni şirêno, ẓê şir u zeṙveti wes yeno. Mı şaxsiyetê
ho leto ẓêde zonê Kırmancki ra guret. Zon ve ho zu qılıfo, ẓê pırêniyo; hama zeṙê zoni de zu
ẋezna esta: kultur; esq u çêf, şin u şiwan, derd u bela, haskerden u zeṙevêsaêni, cüanık u
cüamerdêni, pêro eve zon vaẓinê. Mordemo ke zonê ho ra moṙım mend, bêzar u bêzono, yanê
lalo; nêşikino derdê ho vazo. Derdê ho ke nêva, derman ki nêvineno.
Apê mınê ṙameti, Weliyê Sılê Alê Sodi qesey kerdêne, ez hona zof cênc biyo, aqılê ma hona i
qesunê kamılunê ma ser, a felsefa Kırmanciye ser nêşiyêne. Ey vatêne ‘çor berê mordemi
estê: aqıl u fam u izan u marifet.
Naine ra ke zu nêmezet vi, kês hona mordem saynêbeno’. Yanê yê zuy ke aqılê ho bıbo, hama
famê ho çine bo u/a mordem nêbeno/a. Ya ki yê zuy/e ke izanê ho bıvo, hama marifetê
(kabiliyet) ho çine bo, u/a ki mordem saynêbeno/a.
Na qesa ra bêli beno ke, fam u izan eve zon beno. Kês kêşi bêzon fam nêkeno. Coka vanê ke;
‘Her ṭeyr ve zonê ho waneno’! Zaṙance ve zonê ho wanena, qılancıke ve zonê ho qıştnena,
mirçıke ve zonê ho ḉiftnena. Yê her kêşi zonê ho ero cı wes yeno.
Yanê mordemo ke zon ra moṙımo, nêşikino ṭowa fam kero, ya ki çiyê tarıf kero, biaro ra zon,
ero cı salıx do. Dêmake sertunê mordem-biyaene ra, fam u izan eve zon-zonaene yenê
hurendi .
