Zazaca irani diller familyasına aittir. İrani diller familyası toplam olarak 40 dilden ibarettir ve Zazaca da bunlardan biridir
Yrd. Doç. Dr. Zülfü Selcan
(Dilbilimci, Munzur Üniversitesi, Zaza Dili ve Edebiyatı, Bölüm Başkanı)
Zazaca’nın Diller familyasındaki yeri
Zazaca irani diller familyasına aittir. İrani diller familyası toplam olarak 40 dilden ibarettir ve Zazaca
da bunlardan biridir (Detaylı bilgi için bkz. Selcan 2011a, 111 f).
1906 yılında Alman dilbilimcisi Oskar Mann Prusya Bilimler Akademisi’nin görevlisi olarak Siverek
ve Elazığ’da Zazaca’nın dil kayıtlarını yaparak gramerini analiz etmiştir. Daha sonra İran
bölgesindeki dillerin kayıt ve gramer analizine devam etmiştir. Batı irani dillerin tarihi
sınıflandırmasının kurucusu Oskar Mann’ın dil malzemesi 11 ciltte yayınlanmış ve bunların
sonuncusu ise 1932 de Berlin’de yayınlanan Zazaca’nın ilk grameridir: Mundarten der Zâzâ, 398
sayfa.
Oskar Mann Siverek’ten Prusya Bilimler Akademisi’ne gönderdiği 4. haziran 1906 tarihli
mektubunda şöyle bildiriyor:
“Daha evvel de tarafimdan savunulan görüş tasdik edildi, yani Zazaca’nın hiç Kürtçe olmadığı […]”
Mann’ın ölümünden sonra eserlerini yayınlama görevi Karl Hadank’a verildi. Mann ve Hadank’ın
Zazaca Gramerinin 18. sayfasında, ‘Zazaca Kürtçe değildir’ [Das Zâzâ nicht Kurdisch], başlığı
altında, Kurmancca ile karşılaştırılarak dil farkları belgelenmiştir (s. 19-22).
Bununla Oskar Mann ve Karl Hadank Zazaca’nın kendine has bir gramer yapısının olduğu ve o
zamana kadar yanlış olarak sanıldığı gibi hiçbir dilin lehçesi olmadığını bilimsel ve kesin olarak tespit
etmiştir.